JANUSZ KORCZAK
Właść. Henryk Goldszmit (1878 lub 1879–1942), pisarz, pedagog, działacz społeczny, lekarz, popularyzator problematyki pedagogicznej i obrońca praw dziecka.
Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej, związanej z oświęcimskim ruchem Haskali. Należał do kręgu postępowej inteligencji warszawskiej przeł. XIX i XX w., współpracownik m.in. „Głosu”, „Przeglądu Społecznego”, „Czytelni dla wszystkich”.
W latach 1912–42 był dyrektorem Domu Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie (najbliższa współpracownica S. Wilczyńska). Od 1919 współorganizator (z M. Falską) zakładu wychowawczego dla dzieci polskich „Nasz Dom"
Wykładowca w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej i Wolnej Wszechnicy Polskiej; stały współpracownik wielu pism, m.in. „W słońcu”, „Szkoła Specjalna”. W 1926 założył pierwsze i jedyne w swoim rodzaju czasopismo dla dzieci „Mały Przegląd”, redagowane wraz z dziećmi (ukazywało się do 1939); autor popularnych pogadanek radiowych (1935–36) związanych z gadaninkami Starego Doktora.
W sierpniu 1942, mimo szansy opuszczenia getta, pozostał ze swymi podopiecznymi; zginął wraz z nimi wywieziony do obozu zagłady w Treblince.
Korczak był prekursorem walki o prawa dziecka; zwracał szczególną uwagę na nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich niewolniczą zależność od dorosłych; domagał się, by uznano, że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin, na każdym etapie swego istnienia i ma prawo być sobą, takim jakim jest. Idee te znalazły odbicie i rozwinięcie w stworzonym przez Korczaka nowoczesnym antyautorytarnym systemie wychowania, respektującym potrzeby i dążenia dziecka, a zarazem skłaniającym dziecko do pracy nad sobą i pobudzającym je do aktywności i samodzielności, opartym na różnych formach dziecięcego samorządu.
Swe poglądy pedagogiczne Korczak zawarł przede wszystkim w tetralogii Jak kochać dziecko (1920) i programowym utworze Prawo dziecka do szacunku (1929), a także w wielu innych pracach (m.in. Momenty wychowawcze 1919, Prawidła życia 1930, Pedagogika żartobliwa 1939).
Korczak był oryginalnym pisarzem dla dzieci i o dzieciach. Do najbardziej znanych utworów należą adresowane do dzieci powieści „kolonijne” (Mośki, Jośki i Srule 1909, Józki, Jaśki i Franki 1910), dylogia o Królu Maciusiu (Król Maciuś Pierwszy 1922, Król Maciuś na bezludnej wyspie 1923), Bankructwo małego Dżeka (1924), Kiedy znów będę mały (1925). Twórczość literacka Korczaka obejmuje również naturalistyczne powieści społeczne (Dzieci ulicy 1901, Dziecko salonu 1906), satyrę obyczajową (Koszałki opałki 1905), prozę poetycką (Sam na sam z Bogiem 1922), utwory dramatyczne (Senat szaleńców, wyst. 1931); zachował się Pamiętnik, pisany 1942 w getcie (wyd. 1958); Wybór pism (t. 1–4 1957–58), Pisma wybrane (t. 1–4 1978), Dzieła (t. 1–16, od 1992).
SŁOWA MĄDROŚCI KORCZAKA
„Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem otoczenia pomaga mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat, o człowieka."
„Nie dajemy wam Boga, bo go sami odszukać musicie we własnej duszy, w samotnym wysiłku. Nie dajemy ojczyzny, bo ją odnaleźć musicie własną pracą serc i myśli. Nie dajemy miłości człowieka, bo nie ma miłości bez przebaczenia, a przebaczyć to mozół i trud, który każdy sam musi podjąć. Dajemy wam jedno, tęsknotę za lepszym życiem, którego nie ma, a które kiedyś będzie, za życiem prawdy i sprawiedliwości. Może ta tęsknota doprowadzi was do Boga, Ojczyzny i Miłości."
„Należy zabezpieczyć dzieciom swobodę harmonijnego rozwoju wszystkich władz umysłowych, wydobyć pełnię ukrytych sił, wychować w czci dla dobra, piękna i wolności”
„Daj dzieciom dobrą wolę, daj wysiłkom ich pomoc, ich trudom błogosławieństwo.
Nie najłatwiejszą prowadź je drogą, ale najpiękniejszą...”
„Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi, nie ugniata a kształtuje, nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje - przeżyje wraz z dziećmi wiele natchnionych chwil.”
„Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział, nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał, nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało.”
„Dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej doświadczenia.”
„Dumne miejcie zamiary, górne miejcie marzenia i dążcie do sławy. Coś zawsze z tego się stanie.”
„Bez pogodnego, szczęśliwego dzieciństwa całe życie potem jest kalekie.”
PATRON W NASZEJ SZKOLE